آیا تا به حال فکر کردهاید که چرا در روابط عاطفی خود الگوهای تکراری را تجربه میکنید؟ چرا برخی افراد به راحتی به دیگران اعتماد میکنند و صمیمی میشوند، در حالی که برخی دیگر همیشه نگران طرد شدن هستند یا از نزدیکی زیاد فرار میکنند؟ پاسخ بسیاری از این سوالات در نظریه دلبستگی۱ نهفته است. مقیاس دلبستگی بزرگسال (AAS) یکی از ابزارهای کلاسیک و مهمی است که به ما کمک میکند این الگوهای پنهان را بشناسیم.
مقیاس دلبستگی بزرگسال (AAS) چیست؟
مقیاس دلبستگی بزرگسال یا Adult Attachment Scale (AAS)، یک پرسشنامه خودارزیابی است که در سال ۱۹۹۰ توسط نانسی کالینز و استفان رید طراحی شد [۱]. این ابزار یکی از اولین تلاشهای موفق برای سنجش تفاوتهای فردی در سبکهای دلبستگی بزرگسالان بر اساس چارچوب نظریه دلبستگی جان بالبی بود. هدف اصلی AAS این بود که بفهمد افراد در روابط نزدیک و صمیمی خود چگونه فکر، احساس و رفتار میکنند.
این پرسشنامه از افراد میخواهد تا میزان موافقت خود را با گزارههایی درباره روابط عاشقانه بیان کنند. پاسخها به این گزارهها به روانشناسان و پژوهشگران کمک میکند تا الگوهای دلبستگی فرد را در سه بُعد اصلی ارزیابی کنند: راحتی با نزدیکی، راحتی با وابستگی و اضطراب در مورد روابط.
سه بُعد کلیدی در مقیاس AAS
برخلاف برخی ابزارهای جدیدتر که بر دو بُعد تمرکز دارند، مقیاس AAS دلبستگی را از طریق سه زیرمقیاس اصلی بررسی میکند. درک این سه جنبه به ما تصویری روشن از نحوه تعامل ما در روابط میدهد.
زیرمقیاس نزدیکی (Close)
این بُعد میزان راحتی شما با صمیمیت و نزدیکی عاطفی را اندازهگیری میکند. افرادی که در این زیرمقیاس نمره بالایی میگیرند، معمولاً از به اشتراک گذاشتن احساسات و افکار خود با شریک عاطفیشان لذت میبرند و از نظر عاطفی به راحتی با دیگران ارتباط برقرار میکنند. در مقابل، نمره پایین در این بخش میتواند نشاندهنده نوعی اجتناب از دلبستگی۴ و ناراحتی از صمیمیت بیش از حد باشد.
زیرمقیاس وابستگی (Depend)
این زیرمقیاس به این موضوع میپردازد که شما چقدر راحت میتوانید به دیگران اعتماد کنید و به آنها تکیه کنید. آیا باور دارید که دیگران در مواقع نیاز در کنار شما خواهند بود؟ نمره بالا در این بخش نشاندهنده توانایی اعتماد کردن و پذیرش حمایت از سوی دیگران است، که یکی از ویژگیهای سبک دلبستگی ایمن۲ محسوب میشود. نمره پایین ممکن است به معنای دشواری در اعتماد کردن و ترجیح به خوداتکایی افراطی باشد.
زیرمقیاس اضطراب (Anxiety)
این بُعد میزان نگرانی و ترس شما از طرد شدن یا رها شدن توسط شریک عاطفیتان را میسنجد. افرادی که نمره بالایی در این زیرمقیاس کسب میکنند، اغلب نگران هستند که شریکشان واقعاً آنها را دوست ندارد یا ممکن است ترکشان کند. این اضطراب دلبستگی۳ میتواند منجر به رفتارهای کنترلگرانه یا نیاز شدید به تایید گرفتن از طرف مقابل شود.
AAS چگونه به شناسایی سبکهای دلبستگی کمک میکند؟
با ترکیب نمرات فرد در این سه زیرمقیاس، میتوان یک نمای کلی از سبک دلبستگی او به دست آورد. هرچند AAS به صراحت افراد را در چهار دسته طبقهبندی نمیکند، اما نتایج آن با الگوهای اصلی دلبستگی همخوانی دارد:
- سبک ایمن: افرادی که در مقیاسهای «نزدیکی» و «وابستگی» نمره بالا و در مقیاس «اضطراب» نمره پایینی دارند، معمولاً سبک دلبستگی ایمن دارند. آنها هم از صمیمیت لذت میبرند و هم به دیگران اعتماد میکنند.
- سبک اضطرابی-اشتغالی (Anxious-Preoccupied): این افراد معمولاً در مقیاس «اضطراب» نمره بالایی میگیرند. آنها تمایل زیادی به صمیمیت دارند اما همیشه نگران پایداری رابطه هستند.
- سبک اجتنابی-گریزان (Dismissive-Avoidant): این افراد در مقیاسهای «نزدیکی» و «وابستگی» نمره پایینی کسب میکنند. آنها استقلال را بسیار ارزشمند میدانند و از صمیمیت عاطفی و اتکا به دیگران دوری میکنند.
این ابزار به افراد کمک میکند تا بفهمند کدام یک از این الگوها در روابطشان پررنگتر است و این الگوها چگونه بر کیفیت روابطشان تأثیر میگذارد.
کاربردها و محدودیتهای مقیاس AAS
مقیاس AAS به عنوان یک ابزار کلاسیک، نقش مهمی در پژوهشهای مربوط به دلبستگی بزرگسالان ایفا کرده است و هنوز هم به عنوان یک ابزار معتبر برای افزایش خودآگاهی در محیطهای درمانی استفاده میشود. این مقیاس میتواند به افراد کمک کند تا درک بهتری از نیازها، ترسها و رفتارهای خود در روابط صمیمی پیدا کنند.
با این حال، این ابزار محدودیتهایی نیز دارد. علم دلبستگی از سال ۱۹۹۰ تا به امروز پیشرفتهای زیادی کرده است. بسیاری از پژوهشگران امروزه ترجیح میدهند از مدلهای دوبعدی (اضطراب و اجتناب) استفاده کنند که توسط ابزارهای جدیدتری مانند پرسشنامه تجارب در روابط نزدیک (ECR-R) سنجیده میشود. این مدلها میتوانند تمایز دقیقتری بین انواع مختلف دلبستگی ناایمن (بهویژه سبک ترسناک-اجتنابی) ایجاد کنند. با این وجود، AAS همچنان یک نقطه شروع عالی برای آشنایی با مفاهیم بنیادین دلبستگی بزرگسالان است [۲].
جمعبندی
مقیاس دلبستگی بزرگسال (AAS) یک ابزار ارزشمند و کلاسیک است که دریچهای به سوی درک الگوهای ارتباطی ما باز میکند. این مقیاس با سنجش سه بعد کلیدیِ نزدیکی، وابستگی و اضطراب، به ما کمک میکند تا بفهمیم چرا به شیوهای خاص در روابطمان رفتار میکنیم. اگرچه ابزارهای جدیدتری نیز توسعه یافتهاند، AAS همچنان به عنوان یک پایه و اساس مهم در مطالعات دلبستگی شناخته میشود.
مهمترین پیام این است که شناخت سبک دلبستگی، یک برچسب دائمی نیست، بلکه یک نقشه راه برای خودشناسی است. این آگاهی میتواند اولین قدم برای ایجاد تغییرات مثبت، شکستن الگوهای ناکارآمد و ساختن روابطی سالمتر و رضایتبخشتر باشد. اگر الگوهایی که در نتایج این نوع پرسشنامهها میبینید شما را نگران میکند، به یاد داشته باشید که کمک حرفهای میتواند مسیر را برای شما روشنتر کند.
دعوت به مشاوره و خودشناسی: اگر الگوهای تکراری در روابطتان شما را خسته کرده است
اگر احساس میکنید مدام در روابط خود با ترس از رها شدن، دشواری در اعتماد کردن یا فرار از صمیمیت دستوپنجه نرم میکنید، تنها نیستید. درک این الگوها یک گام بزرگ است، اما تغییر آنها گاهی به راهنمایی یک متخصص نیاز دارد. کلینیک تسکین روان آماده است تا در فضایی امن به شما کمک کند ریشههای این الگوها را بشناسید و مهارتهای لازم برای ساختن روابطی ایمنتر را بیاموزید.
تماس با تسکین روان برای رزرو وقت مشاورهبا تماس با پذیرش تسکین روان، میتوانید برای دریافت مشاوره فردی یا زوجدرمانی (آنلاین یا حضوری) راهنمایی دریافت کنید.
دعوت به تعامل: تجربه شما از شناخت سبک دلبستگیتان چیست؟
آیا تا به حال از ابزارهای سنجش دلبستگی استفاده کردهاید؟ آشنایی با این مفاهیم چه تاثیری بر نگاه شما به روابطتان داشته است؟ تجربیات و دیدگاههای خود را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید. به اشتراک گذاشتن این مقاله با کسانی که به دنبال درک بهتر روابط خود هستند، میتواند برای آنها نیز مفید باشد.
سوالات متداول
مقیاس دلبستگی بزرگسال (AAS) چه چیزی را اندازهگیری میکند؟
این مقیاس سه بعد کلیدی را در روابط بزرگسالان اندازهگیری میکند: ۱) میزان راحتی با نزدیکی و صمیمیت (Close)، ۲) میزان راحتی با وابستگی و اتکا به دیگران (Depend) و ۳) میزان اضطراب درباره طرد شدن و رها شدن در روابط (Anxiety).
آیا AAS برای تشخیص اختلالات دلبستگی کافی است؟
خیر. AAS یک ابزار خودارزیابی برای افزایش خودآگاهی و استفاده در پژوهشهاست و ابزار تشخیصی نیست. تشخیص قطعی اختلالات مرتبط با دلبستگی نیازمند ارزیابی بالینی توسط یک متخصص سلامت روان است.
تفاوت اصلی AAS با ابزارهای جدیدتر مثل ECR-R چیست؟
AAS یکی از ابزارهای کلاسیک است که بر سه زیرمقیاس تمرکز دارد. ابزارهای جدیدتری مانند ECR-R، دلبستگی را بر اساس دو بُعد اصلی و مستقل «اضطراب» و «اجتناب» ارزیابی میکنند که این مدل دوبعدی امروزه در پژوهشهای دلبستگی رواج بیشتری دارد.
آیا میتوانم خودم این پرسشنامه را تفسیر کنم؟
اگرچه میتوانید نمرات خود را محاسبه کرده و یک دید کلی به دست آورید، اما تفسیر معنادار و عمیق نتایج بهتر است با کمک یک رواندرمانگر انجام شود. متخصص میتواند این نتایج را در کنار تجربیات زندگی شما قرار دهد و به درک الگوهای رابطهای شما کمک کند.
واژهنامه
- نظریه دلبستگی (Attachment Theory): یک نظریه روانشناختی که توسط جان بالبی مطرح شد و بیان میکند که انسانها نیاز ذاتی به ایجاد پیوندهای عاطفی قوی با مراقبان اصلی خود در کودکی دارند و کیفیت این پیوندها، الگوهای روابط آنها را در بزرگسالی شکل میدهد.
- سبک دلبستگی ایمن (Secure Attachment Style): الگویی از دلبستگی که در آن فرد دیدگاه مثبتی نسبت به خود و دیگران دارد. این افراد در روابط خود احساس امنیت میکنند، به راحتی صمیمی میشوند و میتوانند به دیگران اعتماد و اتکا کنند.
- اضطراب دلبستگی (Attachment Anxiety): یکی از ابعاد دلبستگی ناایمن که با ترس شدید از طرد شدن، رها شدن و دوستداشتنی نبودن مشخص میشود. این افراد معمولاً به دنبال تایید مداوم از سوی شریک عاطفی خود هستند.
- اجتناب از دلبستگی (Attachment Avoidance): بعد دیگری از دلبستگی ناایمن که با ناراحتی از صمیمیت، سرکوب احساسات و تاکید بیش از حد بر استقلال و خوداتکایی مشخص میشود. این افراد از وابستگی عاطفی به دیگران دوری میکنند.
منابع
- Fraley, R. C. (2018). Attachment in Adulthood: Structure, Dynamics, and Change. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (3rd ed.). The Guilford Press.
- Collins, N. L., & Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58(4), 644–663.
این مطلب جایگزین تشخیص یا درمان حرفهای نیست.
برای تصمیمهای پزشکی با متخصص مشورت کنید.
