پس از طی کردن مسیر پرچالش ارزیابیهای اولیه و رسیدن به تشخیص احتمالی اوتیسم، سوال مهمتری برای والدین و متخصصان مطرح میشود: «خب، حالا چه؟» تشخیص، تنها نقطه شروع است. برای برنامهریزی یک مسیر حمایتی مؤثر، باید بدانیم علائم با چه شدتی بروز میکنند و کودک به چه میزان حمایت نیاز دارد. اینجاست که ارزیابی از مرحله «تشخیص» فراتر رفته و وارد حوزه «درجهبندی» میشود. یکی از معتبرترین ابزارها در این زمینه، «مقیاس درجهبندی اوتیسم در کودکی – ویرایش دوم» یا CARS-2۱ است که به ما کمک میکند تا یک پروفایل رفتاری دقیق از کودک ترسیم کنیم.
CARS-2 چیست؟ ابزاری برای اندازهگیری شدت اوتیسم
مقیاس درجهبندی اوتیسم در کودکی (CARS-2) یک ابزار بالینی ساختاریافته است که برای کمک به شناسایی کودکان در طیف اوتیسم و مهمتر از آن، برای تعیین سطح شدت علائم۲ طراحی شده است. این مقیاس توسط متخصصان بالینی بر اساس مشاهدات مستقیم از کودک، گزارشهای والدین و اطلاعات معلمان تکمیل میشود. CARS-2 به جای پاسخ ساده «بله یا خیر» به سوال وجود اوتیسم، یک دیدگاه طیفی ارائه میدهد و مشخص میکند که رفتارهای کودک تا چه حد با الگوهای رشدی معمول تفاوت دارد. [۱]
این ابزار به ویژه برای تمایز بین اوتیسم و سایر اختلالات رشدی مفید است و به متخصصان کمک میکند تا یک تصویر کمی از شدت چالشهای کودک در حوزههای مختلف به دست آورند. این تصویر کمی، زبان مشترکی بین متخصصان و والدین برای صحبت درباره نیازهای کودک ایجاد میکند.
CARS-2 چگونه کار میکند؟ نگاهی به ۱۵ حوزه کلیدی
CARS-2 رفتار کودک را در ۱۵ حوزه عملکردی۳ که در اوتیسم تحت تأثیر قرار میگیرند، ارزیابی میکند. این حوزهها طیف وسیعی از مهارتها و رفتارها را پوشش میدهند، از جمله:
- ارتباط با دیگران: کیفیت تعاملات اجتماعی و عاطفی.
- تقلید: توانایی تقلید از حرکات و صداها.
- پاسخ هیجانی: تناسب و شدت واکنشهای عاطفی.
- استفاده از بدن: هماهنگی حرکتی و حرکات غیرمعمول.
- استفاده از اشیاء: نحوه بازی با اسباببازیها و استفاده از ابزار.
- سازگاری با تغییر: واکنش به تغییرات در محیط یا برنامههای روزمره.
- پاسخهای دیداری و شنیداری: واکنشهای غیرمعمول به محرکهای حسی.
- ارتباط کلامی و غیرکلامی: کیفیت و کمیت مهارتهای ارتباطی.
سیستم نمرهگذاری و تفسیر نتایج
متخصص برای هر یک از ۱۵ حوزه، بر اساس مشاهدات خود، یک نمره از ۱ (رفتار متناسب با سن) تا ۴ (رفتار به شدت غیرطبیعی) اختصاص میدهد. این نمرات سپس با هم جمع میشوند تا یک نمره کل به دست آید. بر اساس این نمره کل، وضعیت کودک در یکی از سه دسته زیر قرار میگیرد:
- فاقد اوتیسم: نمره کل در محدوده طبیعی قرار دارد.
- اوتیسم خفیف تا متوسط: نمره کل نشاندهنده وجود علائم اوتیسم با شدت کم تا متوسط است.
- اوتیسم شدید: نمره کل بیانگر وجود علائم بارز و شدید اوتیسم است.
این دستهبندی به متخصصان و خانوادهها کمک میکند تا سطح حمایت مورد نیاز کودک را بهتر درک کنند.
دو فرم برای نیازهای متفاوت: استاندارد و عملکرد بالا
یکی از پیشرفتهای مهم در نسخه دوم CARS، ارائه دو فرم مجزا برای ارزیابی است:
- فرم استاندارد (CARS2-ST): این فرم مشابه نسخه اصلی CARS است و برای ارزیابی افراد زیر ۶ سال یا افرادی با چالشهای ارتباطی قابل توجه یا IQ کمتر از ۸۰ طراحی شده است.
- فرم عملکرد بالا (CARS2-HF): این فرم جدید برای افراد بالای ۶ سال که گفتار روان دارند و IQ آنها ۸۰ یا بالاتر است، ساخته شده است. این نسخه به متخصصان اجازه میدهد تا تظاهرات ظریفتر اوتیسم را در افرادی که ممکن است در نگاه اول چالشهای کمتری داشته باشند، ارزیابی کنند. [۲]
وجود این دو فرم، دقت ارزیابی را برای طیف وسیعتری از افراد افزایش میدهد و از «نادیده گرفتن» علائم در افراد با عملکرد بالا۴ جلوگیری میکند.
نقش CARS-2 در برنامهریزی مداخلات
شاید مهمترین کاربرد CARS-2، نقش آن در برنامهریزی مداخلات۵ باشد. نمره کل، یک دید کلی از سطح حمایت مورد نیاز ارائه میدهد. اما تحلیل نمرات در هر یک از ۱۵ حوزه، یک پروفایل دقیق از نقاط قوت و ضعف کودک را ترسیم میکند. برای مثال، کودکی که در حوزه «سازگاری با تغییر» نمره بالایی میگیرد، به طور واضح به مداخلاتی برای افزایش انعطافپذیری و مدیریت تغییرات نیاز دارد. یا کودکی با نمره بالا در «ارتباط غیرکلامی»، کاندیدای مناسبی برای مداخلات متمرکز بر آموزش زبان بدن و حالات چهره است.
این ابزار به تنهایی کافی نیست و باید در کنار ارزیابیهای جامعتر مانند مشاهده مستقیم با ADOS-2 و مصاحبه رشدی با ADI-R استفاده شود. همچنین، مقیاسهای دیگری مانند GARS-3 و SRS-2 میتوانند اطلاعات تکمیلی ارزشمندی از محیط خانه و مدرسه فراهم کنند.
جمعبندی
مقیاس CARS-2 یک پل مهم بین تشخیص اوتیسم و برنامهریزی عملی برای حمایت از کودک است. این ابزار با ارائه یک ارزیابی کمی از شدت علائم در ۱۵ حوزه کلیدی، به متخصصان، معلمان و والدین کمک میکند تا فراتر از برچسب «اوتیسم» رفته و به درک دقیقی از نیازهای منحصر به فرد هر کودک برسند. نمرات CARS-2 یک حکم قطعی نیستند، بلکه یک نقشه راه هستند که مسیر طراحی مداخلات آموزشی و درمانی مؤثر را روشنتر میکنند. در نهایت، هدف از درجهبندی شدت، محدود کردن کودک نیست، بلکه باز کردن درها به سوی حمایتهای متناسب و هوشمندانهای است که به او اجازه میدهد تا پتانسیل کامل خود را شکوفا کند.
دعوت به مشاوره و خودشناسی: از تشخیص تا برنامهریزی عملی
درک شدت علائم و نیازهای فرزندتان پس از تشخیص اوتیسم، گامی حیاتی اما گاهی گیجکننده است. اگر میخواهید بدانید نتایج ارزیابیها مانند CARS-2 در عمل به چه معناست و چگونه میتوانید یک برنامه حمایتی مؤثر برای فرزندتان طراحی کنید، صحبت با یک متخصص میتواند بسیار راهگشا باشد. ما در کلینیک تسکین روان آمادهایم تا به شما کمک کنیم این نتایج را به اقدامات عملی و مثبت تبدیل کنید.
تماس با تسکین روان برای مشاوره تخصصیبا تماس با ما میتوانید برای تفسیر نتایج ارزیابیها و دریافت راهنمایی برای برنامهریزی مداخلات درمانی و آموزشی، وقت مشاوره رزرو کنید.
دعوت به تعامل: تجربه شما از تبدیل ارزیابی به عمل چیست؟
حرکت از مرحله تشخیص به مرحله برنامهریزی مداخلات، سفری پر از یادگیری برای خانوادههاست. اگر تجربهای در استفاده از نتایج ارزیابیها برای طراحی یک برنامه حمایتی برای فرزندتان دارید، به اشتراک گذاشتن آن میتواند برای دیگر خانوادهها بسیار الهامبخش باشد. دیدگاهها و سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا نمره بالای CARS-2 به معنای ناامیدکننده بودن وضعیت کودک است؟
خیر، به هیچ وجه. نمره بالاتر (مثلاً در محدوده شدید) به معنای «ناامیدی» نیست، بلکه نشاندهنده «نیاز به حمایت بیشتر» است. این نمرات به متخصصان و والدین کمک میکنند تا مداخلات آموزشی و درمانی ساختاریافتهتر و متمرکزتری را طراحی کنند. هدف، برچسب زدن نیست، بلکه برنامهریزی مؤثر است.
چه کسی میتواند مقیاس CARS-2 را تکمیل کند؟
CARS-2 معمولاً توسط یک متخصص بالینی (مانند روانشناس، روانپزشک یا متخصص رشد) که با کودک آشنایی دارد، تکمیل میشود. این متخصص اطلاعات را از طریق مشاهده مستقیم کودک و همچنین مصاحبه با والدین و معلمان جمعآوری کرده و سپس آیتمها را درجهبندی میکند.
تفاوت اصلی CARS-2 با ابزارهایی مانند ADOS-2 چیست؟
تفاوت اصلی در هدف آنهاست. ADOS-2 یک ابزار مشاهده مستقیم و تعاملی برای کمک به تشخیص است؛ یعنی پاسخ به سوال «آیا فرد در طیف اوتیسم قرار دارد؟». اما CARS-2 یک مقیاس درجهبندی برای سنجش شدت علائم است و به سوال «علائم اوتیسم با چه شدتی بروز میکنند؟» پاسخ میدهد. این دو ابزار مکمل یکدیگر هستند.
واژهنامه
- مقیاس درجهبندی اوتیسم در کودکی (Childhood Autism Rating Scale - CARS-2): ابزاری بالینی برای ارزیابی و درجهبندی شدت علائم اوتیسم در ۱۵ حوزه عملکردی مختلف.
- سطح شدت (Severity Level): درجهای که نشان میدهد علائم یک اختلال تا چه میزان بر عملکرد روزمره فرد تأثیر میگذارند. در اوتیسم معمولاً به سطوح خفیف، متوسط و شدید تقسیم میشود.
- حوزه عملکردی (Functional Domain): یک دسته یا گروه خاص از مهارتها یا رفتارها، مانند ارتباط کلامی، تعامل اجتماعی یا پاسخهای حسی که در ارزیابیهای رشدی مورد بررسی قرار میگیرند.
- عملکرد بالا (High-Functioning): اصطلاحی غیررسمی برای توصیف افراد در طیف اوتیسم که دارای هوش متوسط یا بالاتر از متوسط هستند و مهارتهای کلامی روانی دارند، هرچند ممکن است همچنان چالشهای اجتماعی و حسی قابل توجهی داشته باشند.
- برنامهریزی مداخلات (Intervention Planning): فرآیند طراحی یک برنامه درمانی، آموزشی یا حمایتی ساختاریافته و فردیسازیشده بر اساس نتایج ارزیابیها برای بهبود مهارتها و کاهش چالشهای یک فرد.
منابع
- Schopler, E., Van Bourgondien, M. E., Wellman, G. J., & Love, S. R. (2010). Childhood Autism Rating Scale, Second Edition (CARS2). Western Psychological Services.
- Perry, A., Condillac, R. A., Freeman, N. L., Dunn-Geier, J., & Belair, J. (2005). Multi-site study of the Childhood Autism Rating Scale (CARS) in a clinical setting. Journal of autism and developmental disorders, 35(5), 625-636.
این مطلب جایگزین تشخیص یا درمان حرفهای نیست.
برای تصمیمهای پزشکی با متخصص مشورت کنید.
